Gaziantep Diyetisyen Seyit Kalaycı

Üst
 

Uykusuzluk, Açlığa Ve Sağlıksız Besin Seçimine İter

Diyetisyen Seyit Kalaycı / Genel  / Uykusuzluk, Açlığa Ve Sağlıksız Besin Seçimine İter

Uykusuzluk, Açlığa Ve Sağlıksız Besin Seçimine İter

Uyku eksikliğinin uzun süre yaşanması, aşırı yeme, kilo alımı ve kalitesiz besin tüketimiyle ilişkilidir. Yeni çalışmalar gösteriyor ki; uyku eksikliği kan seviyelerine uzanan kimyasal sinyaller ile tatlı ve yüksek yağlı yiyeceklere olan isteği artırıyor.

Hepsi genç ve gönüllü olan uykusuz katılımcılar tarafından bir çalışma yapılmıştır. Günlük kalori ihtiyacının  %90’ını karşılayacak bir yemek 2 saat önceden verilmesine rağmen, kurabiye, şeker, cips tarzı atıştırmalar yapmışlardır. Uyku kaybının iştah üzerindeki etkisi, öğleden sonra ve akşamdan önce en güçlü şekilde yaşanmaktadır.

Uyku kısıtlaması, gıda alımını arz yönden artırabilecek sinyali yükseltir. Bu gıda alımı zevk ve tatmin duygusuyla yapıldığını söyleyen Chicago Üniversitesi’nde endokrinoloji, diyabet ve metabolizma araştırma görevlisi Doktor Erin Hanlon “ Uyku kısıtlamasının endokannabinoid sistemi artırdığı görünüyor. Marihuana aktif madde ile hedeflenen aynı sistem, gıda alımı için arzu geliştirir.” Diye belirtir. Bu kimyasal sinyal endokannabinoid 2-araşidonoilgliserol (2-AG)’dır.2-AG kan düzeyleri genellikle geceleri düşüktür. Sonrasında yavaşça artarak öğleden sonra tepe seviyesine ulaşır.

Uykusuzluğu çalıştıkları zaman, endokannabinoid düzeyleri yükseldiği ve akşam boyu yüksek kaldığı gözlemlenmiştir. Öğleden sonra 12.30 da zirve seviyesindedir. O dönemde, uykudan kısıtlanmış bireylerde yemek yeme arzusu ve açlık duygusu yüksek olarak rapor edilmiştir.

Dolaşımda Endokannabinoid seviyesinin artışını araştırmacılar;  enerji ihtiyacının az artmasına rağmen;  tekrarlanan uyku kısıtlamaları ile aşırı gıda alımı özellikle de atıştırmalıklarla bağlantılı bulunduğunu açıkladılar.

Fazladan bir kaç saat daha uyanık kalmak enerji harcama konusunda avantajlı duruyor. Fakat bir çalışmada uyanık kalarak yaklaşık her saat ekstra 17 kalori kullanıldığı rapor edilmiştir. Yani uyku kaybı 4 saat boyunca sadece yaklaşık 70 kalori daha fazla almanızı sağlar. Bu çalışmada uykusunu kısıtlı alan katılımcıların ekstra 300 kaloriden fazla atıştırdıkları gözlemlenmiştir. Zamanla bu durum belirgin bir şekilde kilo alımına sebep olmuştur.

Obzeite ve uyku kısıtlaması son derece yaygın hale geldir. Hastalık kontrol ve önleme merkezlerine göre; 3 Amerikalı’dan biri gece boyu 7 saatten daha az uyumaktadır ve 3 yetişkinden 1 tanesi obezdir. 2013’de Gallup anketine göre, Amerika’da yetişkinlerin ortalama gece uykusu 6.8 saat olarak bulunmuştur. Yetişkinlerin %40 ise 6 saatten daha az uyumaktadır.

Hanlon ve arkadaşları kısıtlı uykuyla bağlantılı Endokannabinoid sistemin,  kilo artışı ile ilişkisini anlamak için çalışma tasarlamışlardır. Sağlıklı 14 erkek ve sağlıklı 20 kadın çalışmaya gönüllü olarak katılmıştır. Araştırmacılar katılımcıların iki durumda da açlık ve yeme alışkanlıklarını takip etmiştir. Chicago Üniversitenin Klinik Araştırma Merkezi’nde dört gün kalarak her gece yatakta 8,5 saat kalınmış ortalama 7.5 saati uyunmuştur. Diğer türlü ise yine dört gün olarak yatakta yaklaşık 4.5 saat geçirilmiş, 4.2 saati uyunmuştur.

Katılımcılar sabah 9, öğle 2, akşam 7 de aynı yemekleri yemişlerdir. Aştırmacıların,  kandaki iştahı artıran hormon ghrelin düzeyleri ve doygunluğu sağlayan leptin seviyeleri ölçüldü. Önceki çalışmalarda uyku süresinin azaltılması ve iştah artışını, hormon ghrelin yükselmesi ve leptin seviyesinin düşmesiyle bağlantılı bulmuşlardır.

İlk defa Endokannabinoidlerin kan seviyeleri ölçüldü. Normal gece uykusundan sonra, 2-AG seviyeleri, sabahları düşüktür. Öğleden sonra zirveye ulaşmıştır ve öğle yemeğinden kısa bir süre sonra azalmaya başlar.

Kısıtlı uykudan sonra, 2-AG düzeyleri normal uyku sonrasına göre %33 daha yüksek ölçülmüştür. Öğlen 2 den yaklaşık 90 dakika sonra zirvede kalır ve akşam 9 a kadar yüksek saptanmıştır.

Kısıtlı uyku periodundan sonra, açlık seviyesinde belirgin olarak artış gözlemlenmiştir. Bu durum,2-AG seviyelerini yüksek olduğu günün ikinci yemeği olan öğlende daha çok belirginleşmiştir. Uyku kısıtlamasında olanlar yeme arzularını daha çok dile getirmiştir. Onlara sorulduğu zaman ise aksine, tam bir gece uykusu aldıklarında daha çok yiyeceklerini düşünmeleridir.

Kısıtlı uyku olan 4 gece sonrası, katılımcılara atıştırmalıklar teklife edildi. Kısıtlı uykulu katılımcılar 2 saatten az bir süre önce bir büyük yemek yemiş olmalarına rağmen atıştırmalıkları sınırlamada problem yaşadılar. 2 kat yağ ve kalorilerinin %50 sinden fazlasını aldılar.

Bu sonuçlar; uyku kısıtlaması sadece kalori alımını artırmaz ayrıca gıda alım hazzında da değişiklik meydana getirir diyen Harvard Üniversitesi Brigham ve Kadın Hastanesi Tıbbi Kronobiyoloji Programı Doktoru Frank Scheer’i desteklemektedir. 2-AG’deki artış uyku kısıtlamasını meydana getirir. Ayrıca Frank Scheer 2-AG’nin, insanların yemek mekanizmanın bir parçası olabileceğini ekledi.

Araştırmaların kısıtlı olmasına rağmen,  bulgular açıkça anlamlı ve epidemiyolojik kanıtlar ile tutarlıdır.

Yeterli uyku alanlar, ellerinde atıştırmalık olsa da kendilerini kontrol edebilmektedirler, ama uykudan mahrum kalanlar, hazsal olarak kontrollü olmakta zorluk yaşarlar.

Diyetisyen Seyit Kalaycı
Diyetisyen Seyit Kalaycı
Subscribe
Bildir
guest
0 Yorum
Inline Feedbacks
View all comments